«Ең маңызды» тақырып: балаларымызды алаяқтардан қалай сақтауға болады

time 2.07.2021
aye 5295
«Ең маңызды» тақырып: балаларымызды алаяқтардан қалай сақтауға болады

Жазғы демалыс қызу үстінде, бұл балалар үшін де, олардың ата-аналары үшін де көптен күткен шақ екені сөзсіз. Үй тапсырмасын жасаудың, «ата-аналар чатын» қараудың қажеті жоқ. Енді ата-аналар өздеріне және шаруаларына көбірек көңіл бөле бастайды. Дегенмен, жазғы демалыс кезінде балаларға көбірек көңіл бөлу қажет, себебі олар бос уақыттарының көбісін интернетте өткізеді.

Балалар қандай «онлайн-қармақтарға» түсіп қалуы мүмкін және оларды кибералаяқтардан қалай сақтауға болады – осы мәселелерді Fingramota.kz-пен бірге талқылайық.

Зиянды коды бар ойын қосымшалары

Қазіргі заманғы балаларға қатысты қаржылық алаяқтықтың көпшілігі әдетте мобильдік және компьютер ойындарын сатып алу кезінде орын алады. Көптеген онлайн-ойындарда пайдаланушыларға керек-жарақ, ең жоғары деңгейге дейін «сатып алу» үшін ойын бонустарын сатып алу, қандай да бір жаңа локацияларды оқшаулау ұсынылады. Қандай да бір ойынға керекті затты жеңілдікпен сатып алу не жарнамасы жоқ ойынды төмен бағамен алу бас тарта қоймайтын ұсыныс. Алайда мұндай сатып алғанның бәрі бірдей зиянсыз емес.

Алаяқтар осылайша зиянды қосымшаларды таратуы мүмкін. Белгісіз сату көзінен «жеңілдікпен» ойын алғанша, гаджетке вирусы бар бағдарламаны кіргізіп жіберуге болады. Егер бала қосымшаларды ата-анасының банктің мобильдік қосымшасы бар телефонына жүктейтін болса, ол бағдарлама банктік карталар мен шоттар туралы дербес деректер мен мәліметтерді жинап алады.

Нәтижесінде осындай конфиденциалды ақпаратқа ие болған алаяқтар шотыңызды еш қиындықсыз «тазартады». Егер телефоныңыз банк карточкасына, әсіресе жалақы картаңызға байланыстырылған немесе басқа маңызды ақпарат сақталған болса, балаларыңызға ол телефонды ойнауға бермегеніңіз дұрыс. Сонымен бірге телефондардан сатып алуға шектеу қойып, кішкентай бала байқамай ресімдеп жіберуі мүмкін ақылы жазылымдарды үнемі тексеріп отырыңыз.

Ақпарат «жинағыш»

Геодеректер мен өзге де дербес мәліметтерді жинақтап, сол арқылы сіздің әрекеттеріңізді қадағалап отыратын «ақылды» қосымшалар бар. Балалар қаннен-қаперсіз осындай қосымшаларды өздерінің немесе ата-анасының телефонына жүктеп алуы мүмкін.

Мұндай конфиденциалды ақпарат «жинағыштар» қайда тұрып, қайда жұмыс істейтініңізді, балаңыздың қайда оқитынын, уақытыңыздың көп бөлігін қайда өткізетініңізді, қалай демалатыныңызды, онлайн-сатып алуды қай жерде жүргізетініңізді және т.б. оп-оңай білуге мүмкіндік береді. Осылайша, алаяқтар сіздің барлық қызығушылықтарыңызды және балаларыңыздың ермегін оп-оңай біліп алады.

Ал кейбір қосымшалар пошта сервистеріне, әлеуметтік желілерге кибералаяқтардың кіруіне мүмкіндік береді, бұл өте қауіпті. Сондықтан да гаджетіңізге түрлі қосымшаны орнатпас бұрын сақ болыңыз.

Жалған профиль

Алаяқтар көбінесе профильдерін әлеуметтік желілерде, форумдарда немесе онлайн-ойындарда баланың аккаунты ретінде жасырады. Сіздің балаңыз өзімен жасты балалармен араласып жүрмін деп ойлауы мүмкін, бірақ бұл ересек адам немесе алаяқ болуы мүмкін. Мұндай виртуалды «достардың» баланы суретке түсіруге және өздеріне ата-анасының төлем картасын жіберуге, ата-анасының телефонына келетін SMS-кодты хабарлауға немесе зиянды қосымшаны жүктеуге көндіру жағдайлары жиі кездеседі. 

Жылдам табыс

Көптеген балалар, ересектер сияқты сән қуады және жаңалықтарды іздеп отырады: гаджеттің соңғы моделі, қосымшалар мен блогерлерге ақылы жазылымдар, киім және т.б. Бірақ мұның бәріне ақша қажет, сондықтан балалар демалыс кезінде қосымша ақша табуға тырысады. Әрине, оңай және тез ақша табу – әр баланың арманы. Интернет жылдам табыс табу немесе әлеуметтік желілердегі ұтыс ойындары туралы хабарландыруларға толы. 

Алаяқтар қарапайым операцияларды жасауды ұсынады: қосымшаларды жүктеу, белгілі бір сайттарға кіру, пікірлер қалдыру, репост жасау, бейнероликті қарап шығу, достарды шақыру және т.б. Мұндай әрекеттер үшін «жұмыс берушілер» баланың жеке кабинетінде ашылған электрондық әмиянға ақша саламыз деп қызықтырады.

Алайда, тапқан ақшаны алу/шешу үшін шотта белгілі бір сома болуы керек немесе осыған ұқсас бірқатар тапсырмаларды орындау керек. Бұл сомаға қол жеткізіліп, барлық тапсырмалар орындалғаннан кейін, шот әдетте оқшауланады және қаражатты «алу» мүмкін болмайды. Нәтижесінде, бала бекерге уақыт жоғалтады, сонымен қатар маңызды жеке деректерді, мүмкін өзінің немесе ата-анасының банк картасының деректемелерін жария етеді.

 

Толығырақ мына бөлімнен оқыңыздар

 

white-arrow Тізімге